گونه آفریقایی؛ خطرناک ترین جهش کووید19 ، احتمال لزوم تزریق سالانه واکسن کرونا
به گزارش مجله فان پی سی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ضمن ارائه توضیحاتی درمورد جهش های اصلی کرونا، جهش آفریقای جنوبی را خطرناک ترین نوع جهش دانست و گفت: در حال حاضر این جهش مهم ترین و نگران کننده ترین واریانتی است که در مقابل خود می بینیم؛ به طوری که اثر بعضی واکسن ها در برابر واریانت آفریقایی بسیار ضعیف و 10 یا 15 درصد است.
دکتر علیرضا ناجی در گفت وگو با خبرنگاران، با اشاره به واریانت ها و جهش های زیاد و متنوع ویروس کرونا، گفت: اما در این بین از 5 جهش به دلیل خصوصیات بیولوژیک بیش از سایرین صحبت می گردد و اهمیت بیشتری دارند که شامل جهش های آفریقای جنوبی، برزیلی، هندی، انگلیسی و کالیفرنیایی است . یکی از خصوصیات شاخص این 5 جهش ، انتقال سریع تر آنها نسبت به گونه کلاسیک است.
وی با بیان اینکه در بعضی از این واریانت ها میزان بیماری زایی و مرگ و میر بالاتر است، تاکید نمود: در خصوص واریانت برزیل و آفریقای جنوبی اینگونه حدس می زنند. درمورد واریانت بریتانیایی هم در ابتدا اعلام می شد که بیماری زایی و مرگ و میر بالاتری دارد اما، مطالعات بعدی نشان داد که این جهش چندان تفاوتی با نوع پیشین ویروس ندارد. در کل مطالعات نشان می دهد سرعت انتقال بالای بیماری ویژگی اصلی این واریانت ها است و به همان نسبت ابتلا و مرگ و میر هم افزایش می یابد.
ناجی ادامه داد: در حال حاضر شاهد اتفاقاتی هستیم که واریانت هندوستانی در هند رقم زده، ولی این جهش را هم مسئول اصلی اپیدمی و شرایط بحرانی آن کشور نمی دانیم اما یکی از عوامل تاثیرگذار در کنار روابط انسانی است که می تواند سبب گسترش بیماری گردد.
وی اضافه کرد: علاوه بر تاثیرات اپیدمیولوژی این جهش ها، پرداختن به مقاومت سیستم ایمنی بدن مهم است که این مقاومت هم می تواند حاصل ابتلا به ویروس و بهبودی پس از آن یا تزریق واکسن بوده باشد. در حال حاضر در خصوص واکسن کمترین مشکل را در برابر واریانت انگلیسی داریم و هنوز واکسن ها در برابر این جهش مقاومت خوبی دارند؛ اما در خصوص سایر واریانت ها و بویژه واریانت آفریقای جنوبی می دانیم که کفایت واکسن های موجود تا حد زیادی کاهش یافته است و به همین نسبت ایمنی طبیعی حاصل از ابتلاهای پیشین به بیماری هم در برابر جهش ها می تواند کاسته گردد و ما شاهد بروز مجدد عفونت با انواع جهش یافته باشیم.
این ویروس شناس ادامه داد: بنابراین در حال حاضر تضعیف شبکه واکسیناسیون و افزایش سرعت انتقال بیماری مهم ترین مشکل فعلی است . البته این موضوع نافی آن نیست که حتی در این شرایط که کاهش کارایی واکسن در برابر جهش ها را شاهدیم اما باید به سمت گسترش پوشش واکسیناسیون برویم زیرا می توانند از بروز بیماری شدید و مرگ تا حد زیادی جلوگیری نمایند.
وی اضافه کرد: در عین حال با توجه به تغییرات ویروس خیلی از شرکت های واکسن سازی به سمت ساخت واکسن های نسل جدید رفتند تا بر علیه واریانت های ویروس هم عمل کند بنابراین شرکت های مدرنا، فایزر و... این اقدام را شروع کردند و اعلام کردند در صورت موفقیت کارآزمایی بالینی 6 ماه تا یک سال بعد توصیه به تزریق دُز سوم واکسن می نمایند. علاوه بر واکسیناسیون، اتخاذ تدابیر ویژه برای کاهش گردش ویروس اهمیت ویژه ای دارد و نباید اصول اولیه کنترل کرونا شامل حفظ فاصله اجتماعی، گسترش غربالگری، رعایت پروتکل های بهداشتی و.... را فراموش کنیم تا بتوانیم گردش ویروس را که عامل مهمی در بروز جهش ها هستند، کاهش دهیم ؛ زیرا ممکن است با واریانتی روبرو شویم که به کلی برنامه واکسیناسیون را بهم بریزد و بیماری زایی بدی ایجاد کند.
وی تغییر در ساختار واکسن ها برای افزایش مقاومت در برابر ابتلا به ویروس را وابسته به پلتفرم ساخت واکسن دانست و توضیح داد: واکسن های ژنومی و وکتوری چالاکی بیشتری نسبت به واکسن های پروتئینی و ویروس کشته شده در تغییر فراوری دارند. این موضوع به ما گوشزد می نماید اگر می خواهیم به سمت ساخت واکسن کرونا برویم از تکنولوژی های بالاتری استفاده کنیم که نسبت به تغییرات و موتاسیون ها واکنش نشان دهیم.
ناجی با تاکید بر اهمیت غربالگری ژنومیک ویروس کووید19، تاکید نمود: در حال حاضر می دانیم گونه غالب ویروس در کشور از نوع بریتانیایی است و باید منتظر باشیم با قوی تر شدن پایش ویروس در کشور، سویه غالب موجود در کشور تغییر خواهد نمود یا خیر. اکنون در هندوستان 70 درصد سویه های شناسایی کار ژنتیکی شده شامل همین واریانت هندی است و در سایر نقاط جهان هم دارد سهم گسترش خود را افزایش می دهد.
وی تاکید نمود: اگر با واریانت ها به خوبی برخورد نگردد، بروز مسائل جدی دور از انتطار نیست. اکنون در ایران می بینیم با ورود واریانت انگلیسی به چه مسائلی برخورده ایم، تمام بیمارستان ها پر هستند، تخت خالی نداریم و... حال تصور کنید موج های بعدی با واریانت هندی در کشورمان رخ دهد آن وقت چه خواهد شد؟ تمام این موارد موید آن است که باید تدابیر ویژه برای بستن مرزها، شناسایی بیماران و... داشته باشیم و این در حالی است که متاسفانه ما یا دیر عمل می کنیم یا کم عمل می کنیم و در چنین مواردی ستاد ملی مقابله با کرونا بهتر است بیش از پیش صحبت های وزارت بهداشت را جدی بگیرد.
وی درباره راه حل اصلی در مقابله با ورود ویروس های جهش یافته به کشور، گفت: ردیابی و شناسایی منبع اصلی، برنامه دقیق ایزولاسیون، رعایت پروتکل ها و... از نکات بسیار مهم است. ما تجربه خوزستان با واریانت بریتانیایی را داریم که تصمیمات خوبی نگرفتیم، باید این استان را لاک داون می کردیم و نمی گذاشتیم این جهش در کشور پخش گردد و این در حالی بود که تصمیم نادرست سفرهای نوروزی هم اخذ شد. الان در شرایطی که مرگ های روزانه نزدیک به 500 نفر را تجربه می کنیم بهتر است دقیق و علمی به کنترل ورود ویروس های جهش یافته تمرکز کنیم تا فشار از کادر درمان برداشته گردد.
ناجی با تاکید بر اهمیت نظام پایش ویروس، اعلام کرد: بیماری های تنفسی می توانند مجموعه ای از علائم را به همراه داشته باشند که ممکن است همه علائم در یک فرد بیمار ظاهر نگردد. اتفاقی که با جهش ویروس می افتد این است که ممکن است با جهشی که رخ می دهد یکی از علائم قبلی ویروس بیش از گذشته نمود پیدا کند. بنابراین به طور کلی علائم ابتلا به کرونا همان موارد پیشین است، اما بعضی واریانت ها تاثیرات متفاوتی می گذارند و مثلا سبب می شوند پیشرفت بیماری از فاز ویروسی به فاز التهابی تسریع گردد که این تغییرات هم از ویروس بعید نیست؛ زیرا ویروس سعی می نماید از تغییرات برای کسب منافع استفاده کند. در خصوص ویروس کرونای هندی گزارشات پزشکان هندی تا به امروز می گوید هم میزان تلفات ناشی از آن بیشتر است و هم بیماری وخیم تری ایجاد می نماید.
وی با بیان اینکه تا به امروز خطرناک ترین واریانت، جهش آفریقای جنوبی کرونا است، گفت: این نوع جهش نیز بیماری زایی و مرگ و میر بالاتر ایجاد می نماید و در حال حاضر این جهش مهم ترین و نگران نماینده ترین واریانتی است که در مقابل خود می بینیم. اثر بعضی واکسن ها در برابر واریانت آفریقایی بسیار ضعیف و 10 یا 15 درصد است.
ناجی اعلام کرد: اینکه دوره ایمنی زایی پس از تزریق واکسن چقدر است بستگی به نوع واکسن دارد اما به طور کلی بین 6 تا 12 ماه زمان تقریبی ایمن بودن بدن است و به نظر می رسد لازم باشد هرسال تزریق واکسن را تجدید کنیم اما این موضوع منوط به گذر زمان است تا بتوانیم آنالیز کنیم واکسن چقدر ایمنی در بدن ایجاد می نماید.
منبع: خبرگزاری ایسنا