ماجرای کشف گور بانوی اشکانی چه بود؟ - مجله فان پی سی

رحمت عباس نژاد سرستی، سرپرست کاوش نجات بخشی گورستان ولم بهشهر پیرامون اینکه ماجرای کشف گور بانوی اشکانی چه بود؟ توضیح داد: در آبان 1399 در جریان خاکبرداری حین عملیات راهسازی و پل سازی در مجاورت روستای ولم و در محدوده سد گلورد، از طریق پیمانکاران شرکت آب منطقه ای مازندران و سد گلورد نکا این محوطه باستانی پدیدار شد. بررسی های اولیه نشان داده است این محوطه به دوره آهن متأخر (800 تا 550 ق. م) و دوره اشکانیان (250 ق. م تا 225 م) مربوط است.

دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران افزود: پس از توقف کار این پروژه راه سازی، برنامه کاوش نجات بخشی محوطه از طریق اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ارائه شد و کاوش اضطراری این محوطه با مجوز ریاست پژوهشگاه آغاز شد و ادامه یافت.

عباس نژاد سرستی ادامه داد: کاوش نجات بخشی ولم با تشکیل هیأتی 12 نفره متشکل از باستان شناسان و انسان شناسانی از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و دانشگاه های مازندران، تهران و کاشان پس از بررسی های ژئوفیزیک، عکسبرداری های هوایی و نقشه برداری و با رعایت پروتکل های بهداشتی آغاز شد و این فصل از کاوش تا اواسط مرداد ادامه خواهد یافت.

سرپرست کاوش نجات بخشی گورستان ولم بهشهر گفت: تا به امروز طی انجام کاوش های باستان شناسی در محوطه ولم شهرستان بهشهر شواهد دوره های مختلفی شامل قطعات سفال ها و ابزارهای سنگی از دوره های مس و سنگ، مفرغ و آهن به دست آمده که در میان این مواد فرهنگی، سفال های دوره چشمه علی قابل توجه بوده و بیانگر ارتباطات فرهنگی این منطقه با بخش های جنوبی البرز در فلات مرکزی ایران دست کم از هزاره پنجم قبل از میلاد است.

او در ادامه به کشف تدفین های دوره آهن به ویژه آهن 3 و 4 و گوردخمه های دوران اشکانی اشاره کرد و افزود: تدفین های دوره اشکانی که نسبت به دوره آهن، بیش ترین تعداد را شامل می شود، دارای ساختار دخمه ای و اغلب دارای یک فضای مستطیلی نامنتظم با کارکرد راهرواند که به سنگ چین قسمت ورودی دخمه و محل قرارگیری جسد ختم می شود، فضای داخلی دخمه ها مدور بوده و از دو بخش، اعم از سکوی تدفین و چاله هدایا تشکیل می شود.

این باستان شناس با بیان اینکه در گوردخمه های اشکانی، هدایای زیادی در کنار متوفیان نهاد شده است، اظهار کرد: اشیای تزیینی مکشوفه از گورهای اشکانی شاملِ ظروف سفالی در فرم ها، میزان ها و رنگ های گوناگون، مهره هایی از جنس لاجورد، عقیق، خمیر شیشه و خمیر سنگ، اشیای زینتی مفرغی، آهنی و نقره ای نظیر دستبند، آویز، گوشواره، انگشترِ مُهر و پلاک، پلاکهای مدور تزیینی و منقوش از جنس استخوان و بقایای جنگ افزار است.

او بیان نمود: در انتها این پروژه باستان شناسی، مجموعه فاخری از هدایای تدفینی دوره اشکانی در دست خواهیم داشت که پس از کشفیات محوطه وستمین در کیاسر ساری کم نظیر و واجد اهمیت بالایی هستند.

سرپرست کاوش نجات بخشی گورستان ولم بهشهر در ادامه یکی از گوردخمه های جالب توجه این محوطه را بقایای تدفین و هدایای بانویی 25 تا 30 ساله دانست و گفت: 45 هدیه در کنار او نهاده شده است.

دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه پژوهش های انسان شناسی هم هم راستا با سایر مطالعات باستان شناسی در محوطه ولم بهشهر آغاز شده و تا کنون حدود 25 گور و اسکلت کامل و ناقص مورد کاوش قرار گرفته اند، گفت: تعداد یافته های استخوانی، کیفیت و سلامت بقایا با وجود رطوبت و ماهیت رسی خاک منطقه بگونه ای است که زمینه مطلوبی را برای تحقیقات انسان شناسی فیزیولوژیک در منطقه شمال کشور فراهم خواهند کرد.

این باستان شناس با بیان اینکه روی این بقایای استخوانی می توان مطالعات پایه آزمایشگاهی مقیاس بزرگ و مطالعاتی که به نمونه های کوچک نیاز دارند، انجام داد، اظهار کرد: در حال آماده سازی یکی از مجموعه های قابل توجه استخوانی در شمال کشور برای انجام مطالعات داخلی و خارجی هستیم.

به گفته او، استخوان های بدست آمده از درون بافت خاک آهکی محوطه برخلاف نمونه های قرار گرفته در خاک رس، از سلامت و استحکام بالایی برخوردارند و برای ما امکان آماده سازی نمونه های متعدد برای انجام مطالعات ژنتیک باستانی، ایزوتوپ های سنگین، دیرینه بافت شناسی، دیرینه آسیب شناسی و مطالعات گسترده روی بقایای دندانی را فراهم خواهند کرد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر مجموعه ای از بقایای حدود 25 تدفین را در دست داریم که دست کم 10 مورد از آنها، ظرفیت تمام مطالعات ذکرشده را دارا هستند، افزود: بقایای مکشوفه شامل تدفین های زنان، مردان و بچه هایی است که بازه سنی آن ها از کمتر از یک سال تا در مواردی بیش از 55 سال را در بر می گیرد.

عباس نژاد سرستی گفت: پیش بینی می شود که ادامه کاوش در گورستان ولم بهشهر در این فصل و همچنین در فصل های آینده، با مجموعه ای بسیار غنی تر همراه باشد و این گورستان باستانی و کشفیات آن را در جامعه علمی جهانی پرآوازه کند.

او همچنین یادآور شد: این کاوش براساس تفاهم نامه همکاری بین دانشگاه مازندران و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران و شرکت آب منطقه ای مازندران در حال انجام است.