بلاتکلیفی بلای جان بافت تاریخی شرق میدان نقش دنیا اصفهان شده است - مجله فان پی سی

تخریب ها در دل بافت تاریخی شرق میدان نقش دنیا و در حریم درجه یک این اثر ملی و دنیای در محله پشت گنبد برای عبور گذر آقا نجفی در سالهای انتهای دهه 80 آغاز شد. مخالفت کارشناسان میراث فرهنگی و کنشگران و پویش های مردمی با تخریب این بافت تاریخی، عاقبت به صدور مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در 16 مهر 1399 منجر شد که در آن با ایجاد هر گونه گذر و تخریب در بافت شرقی میدان نقش دنیا مخالفت صریح و به مجریان این طرح فرصت یک ماهه برای ارائه طرحی در جهت ساماندهی این محدوده داده شد.

براساس اطلاعات موجود و اظهارنظر کارشناسان، عملیات اجرایی ایجاد گذر آقا نورالله نجفی در بافت تاریخی شرق میدان نقش دنیا در محله ای مشهور به پشت گنبد به تخریب 12 خانه این بافت منجر شد که مطابق نقشه ها و اسناد کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی اصفهان، تعدادی از این خانه ها ارزشمند بودند.

کارشناسان و کنشگران میراث فرهنگی با تاکید بر اینکه تخریب و گسست در شاکله این بافت تاریخی بلای جان آن شده است خواستار جلوگیری از ادامه تخریب ها برای ایجاد این گذر در حریم میدان نقش دنیا شدند.

شورای عالی شهرسازی و معماری ایران نیز در مصوبه مهر سال 1399 از شهرداری اصفهان خواست تا در مهلتی یک ماهه، طرح جایگزینی را برای ساماندهی شرایط بوجود آمده در حریم میدان نقش دنیا تهیه و پس از تصویب در کمیسیون ماده پنج به دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ارائه کند.

با گذشت نزدیک به 2 سال از ابلاغ آن مصوبه هنوز بافت تخریب شده شرق میدان نقش دنیا در محله پشت گنبد بلاتکلیف مانده و علاوه بر نارضایتی ساکنان این محله، یکی از مهمترین بافت های تاریخی اصفهان در جوار میدان نقش دنیا فلج شده است.

یک گذر پر حاشیه برای محله پشت گنبد

از سوی دیگر آنطور که ساکنان محله پشت گنبد به خبرنگار گفتند، بیشتر از 12 سال است که زندگی آنها در این منطقه تحت تاثیر تخریب خانه ها برای عبور یک خیابان قرار گرفته است. اتفاقی که ثمری بجز ویرانی محله و ایجاد منبع گرد و خاک برای آنها نداشته و با بلاتکلیفی باعث شده است که ویرانه ها محلی برای تجمع معتادان و ناامنی محل گردد. همه اینها در حالی است که این محله با نام پشت گنبد در یکی از دست نخورده ترین بافت های تاریخی شهر اصفهان و در حریم میدان نقش دنیا قرار داشته که به گفته کنشگران میراث فرهنگی از دم تیغ گذرانده شده است.

کمیته فنی سه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در سال 99 پس از ابلاغ مصوبه مهر، با برگزاری جلسه ای با حضور مدیران شهری اصفهان و اداره کل میراث فرهنگی در برخورد با تخریب و شرایط سخت یکی از بافت های ارزشمند اصفهان، بازسازی و رفوی شهری را راه حل دانست. تصمیمی که گرچه ابلاغ نشد اما محمد بهشتی، یکی از کارشناسان ارشد حاضر در کمیته فنی سه شورای عالی شهرسازی و معماری در مصاحبه آن را تایید کرد.

بازسازی شهری، تنها راه رفوی بافت تخریب شده

محمد بهشتی پیرامون اینکه بلاتکلیفی بلای جان بافت تاریخی شرق میدان نقش دنیا اصفهان شده است، گفت: طرح ها در کمیته فنی سه شورای عالی شهرسازی و معماری مطرح شد، زیرا مرجع قانونی اظهار نظر درباره این مساله است و در این کمیته هم بر رویکرد بازسازی شهری تاکید شد.

وی اضافه کرد: مصوبه کمیته سه شورای عالی شهرسازی و معماری این است که اگر تخریبی در مکانی با این اهمیت و ارزش بافت تاریخی در جوار میدان نقش دنیا انجام شده است باید با این تخریب با رویکرد بازسازی شهری روبرو شد و نباید در این محدوده منافع خردی تعریف کرد که منافع کلانتر را نادیده میگیرد.

بلاتکلیفی سهم بافت تاریخی شرق میدان نقش دنیا

محمد مهدی کلانتری، پژوهشگر بازسازی بناها و بافت های تاریخی با بیان اینکه در شورای عالی شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، طرح ها در کمیته فنی سه آنالیز شد، گفت: در آن کمیته طرحی که رویکرد بازسازی شهری داشت برنده شد، متاسفانه مصوبه را شفاف اعلام نکردند و به فاصله یک هفته شهرداری پیشین جلسه داوری مجددی که در واقع موازی کاری بود، برگزار کرد و طرح خود را که در تضاد کامل با مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران بود، برنده بیان کرد.

کلانتری اضافه کرد: از آن موقع که شهرداری چنین اقدامی کرد، همه چیز مسکوت مانده و نزدیک به 2 سال است که اتفاق جدیدی نیفتاده است.

وی درباره آخرین طرح شهرداری پیشین اصفهان گفت: مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری می گوید بدنه خیابان حافظ نباید تخریب گردد و هیچ تخریب جدیدی هم نباید صورت بگیرد ولی طرح پیشین شهرداری بدنه حافظ را تخریب دیده بود.

وی با بیان اینکه شهرداری اصفهان تغییر نموده است و به نظر می رسد که می خواهند از مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری تمکین نمایند، اضافه کرد: 12 سال است که مردم این منطقه در شرایط گرد و خاک زندگی می نمایند و صدایشان هم به جایی نمی رسد، در هر حال سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان مجری است و باید با توجه به مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری طرح لازم را تهیه و ارائه کند.

امیدوار به حل مشکل هستیم

علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان گفت: پیگیری های 15 روز اخیر منتج به این شد که طرحی که در مصوبه کمیسیون ماده پنج مطرح شد با تاکید بر مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری باشد.

وی با بیان اینکه شهرداری اصفهان موظف است که با همکاری و نظارت ما طرح را انجام دهد و ملاک هم مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری است، اضافه کرد: نگاه معاونت شهرسازی و معماری شهرداری، فرهنگی است و این ما را به حل این مشکل و سرعت بخشیدن به طرح هایی با ماهیت فرهنگی و میراثی امیدوار نموده است.

طرح جدیدی برای ارائه به شورای عالی شهرسازی و معماری داریم

محمدعلی ایزدخواستی، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان در پاسخ درباره بلاتکلیفی بافت تخریب شده در شرق میدان نقش دنیا گفت: طرح پیشین در دوره قبلی سازمان نوسازی و بهسازی مصوبه کمیسیون ماده پنج را گرفته و به شورای عالی شهرسازی و معماری ارسال شده اما هنوز جواب آن نیامده است.

آنچه ایزدخواستی تحت عنوان طرح پیشین سازمان نوسازی و بهسازی یاد می نماید، همان طرحی است که شهرداری پیشین جلسه داوری برای آن برگزار کرد و به گفته کنشگران میراث فرهنگی برخلاف خواسته مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری هنوز زمزمه های تخریب بدنه خیابان حافظ را دارد.

به گفته وی طرحی در دوره فعلی سازمان نوسازی و بهسازی برنامه ریزی شده که تا حدودی متفاوت از طرح قبلی است، نه در کالبد بلکه در سیما و منظر تغییراتی داشته که با بافت محیط سازگارتر است و بتازگی به شهرداری ارسال شده تا به کمیسیون ماده پنج ارسال گردد.

به گفته ایزدخواستی در طرح تازه مطرح شده برای شرق میدان نقش دنیا بدنه حافظ تخریب نخواهد شد و از زیر ساباط (گذر مسقف) خودروهای امداد و نجات گذر خواهند کرد.

آنطور که مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان به خبرنگار گفت، آنها می خواهند یک پیاده راه با تراکم درخت ایجاد نمایند.

ایزدخواستی در این رابطه شرح داد: مشخصات بافت براساس عکسهای هوایی سال 1335 شاهد آن است که قسمت های عمده این منطقه باغ بوده و پیشنهاد سازمان نوسازی و بهسازی این است که در شرایط فعلی، بخشی از فضاهای سبز با تراکم درخت احیا گردد و به این ترتیب یک پیوست بافت متناسب در منطقه خواهیم داشت.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهردای اصفهان با بیان اینکه شورای عالی شهرسازی و معماری هر مشخص تکلیفی ابلاغ کند، ما باید تمکین کنیم، گفت: در مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری تاکید بر اقدامات اجرایی از نوع بهسازی، کف سازی و بدنه سازی شده و بنابراین شرایط موجود را پذیرفته و گفته است بدنه سازی صورت بگیرد و از این شرایط نامطلوب خارج و کف سازی گردد.

ایزدخواستی با اشاره به اینکه باید با شرایط امروز به مساله شرق میدان نقش دنیا نگاه گردد، ادامه داد: گشایشی در این منطقه ایجاد شده است و باید مشخص تکلیف گردد، مردم این محدوده مهمترین ذینفعان هستند و ما از کمیسیون ماده پنج درخواست نموده ایم اتفاقی بیفتد که مردم منطقه از این بلاتکلیفی نجات پیدا نمایند.

این مقام شهرداری اصفهان گفت: حفاظت از میدان نقش دنیا را با 2 امر پیگیری می کنیم، یکی اینکه در این منطقه خیابانی با ترافیک سنگین ایجاد نگردد و دیگر اینکه حفاظت از میدان نقش دنیا با دسترسی های امداد و نجات امکان پذیر باشد اما نظر نهایی با شورای عالی شهرسازی و معماری است و ما موظفیم همان کار را انجام بدهیم.

آنطور که مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان گفت، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران شاید تا 2 هفته آینده درباره طرح پیشین شهرداری اعلام نظر کند با این وجود معلوم نیست چه زمانی بلاتکلیفی بافت تخریب شده در شرق میدان نقش دنیا و ساکنان محله پشت گنبد به انتها می رسد، شاید زمان زیادی باقی نمانده باشد اما هنوز گفت وگوهای خبرنگار با نهادهای مربوطه نقاط مبهمی دارد که باید منتظر ماند و دید که شورای عالی شهرسازی و معماری در رابطه با طرح های اخیر شهرداری اصفهان چه نظری خواهد داد و این طرح ها تا چه مقدار از آخرین مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری مبنی بر ساماندهی شرایط موجود در جهت تداوم هویت تاریخی بافت شرق میدان نقش دنیا پیروی نموده است.